چرخه حیات مرکز داده (Life cycle) به یک سری فرایند متصل و مرتبط به هم اطلاق می گردد که شامل استاندارد سازی مراکز داده , دستورالعمل ها, استراتژی ها برای رسیدن به اهداف راهبردی سازمان و جلوگیری از قطعی سرویس های مراکز داده صورت می گیرد.
شکل زیر بیانگر چرخه حیات مراکز داده است که به ترتیب شامل 5 مرحله یا فرایند برای رسیدن به عمر مفید تجهیزات و بالابردن کارایی و اثربخشی منابع لایه Infrastructure می باشد.
برنامه ریزی:
اولین فرایند در چرخه حیات مراکز داده برنامه ریزی می باشد که شاید به ظاهر از نظر پروسه زمانی کوتاه و کم هزینه باشد ولی تاثیر بسیار بالایی در فرایند ساخت و راه اندازی مرکز داده از نظر برنامه زمانی و استفاده بهینه از هزینه و جلوگیری از طراحی های مجدد و تاخیر زمانی می گذارد.
در فاز برنامه ریزی گروهی متشکل از پرسنل IT مجموعه به همراه مدیران اجرایی و مدیران مالی و همچنین تیم مشاوره فناوری اطلاعات آگاه به مسائل استاندارد سازی اتاق سرور در خصوص ساخت یا بهینه سازی مراکز داده با توجه به نیازها و یا مشکلات موجود جلساتی را برای استفاده بهینه از منابع مالی و تجهیزات پسیو و اکتیو موجود با توجه به نیازها برگزار کرده که خروجی این جلسات تعیین بودجه و زمان انجام کل پروژه میباشد.
لزوما برگزاری این جلسات منجر به عملیاتی شدن پروژه نبوده و ممکن است با توجه به اهداف بلند مدت و میزان تاثیر گزاری فناوری اطلاعات در بازگشت سرمایه توجیه اقتصادی نداشته و در همین گام اول چرخه حیات تصمیم بر ادامه فرایند مرکز داده با روال قبلی گرفته شود و عملیات ساخت و یا بهینه سازی به زمان دیگری موکول گردد.
در صورت نتیجه گیری مبنی بر ادامه چرخه حیات برای عملیات ساخت و یا بهینه سازی مراکز داده شرکت مشاور نقشی مهم در تعیین پارامترهای کلیدی پروژه و درک صحیح مفهوم سیستم برای انتخاب فرایند ها با توجه به استاندارد های مراکز داده تدوین می نماید.
طراحی مراکز داده:
فرایند طراحی مراکز داده که در واقع خروجی مفهوم سیستم می باشد که توسط تیم مشاور تدوین ودر اختیار تیم طراح قرار میگیرد.
به طور کلی جریان اطلاعات و فرایند طراحی چرخه حیات مراکز داده به صورت شماتیک در شکل زیر مشخص شده است .
طبق شکل بالا خروجی فاز برنامه ریزی که توسط تیم مشاوره تدوین می گردد و شامل استاندارد مراکز داده , نیازها , تعیین بودجه, برنامه زمان بندی, دستورالعمل ها , الویت ها , محدودیت ها … می باشد به عنوان ورودی فاز طراحی در اختیار تیم طراح قرار می گیرد.
طراح پروژه باید در طول پروژه به صورت روزانه , هفتگی و ماهانه گزارش پیشرفت و عدم پیشرفت پروژه را به همراه دلایل آن به تیم ناظر پروژه و نماینده کارفرما ارئه نماید.
با توجه به اینکه قوانین و رفتار سازمان ها با هم متفاوت میباشد تیم طراح باید از انعطاف رفتاری و مدیریتی بالایی برخوردار باشد و در خصوص برگزاری جلسات با نهادهایی که در سازمان در فاز طراحی دخیل و ذینفع می باشند هماهنگی لازم را جهت شناخت محدودیت ها و الزامات پروژه انجام دهند.
در صورت انتخاب صحیح شرکت مشاور در فاز برنامه ریزی چرخه حیات و تعریف الویت ها و محدودیت ها با توجه به نیاز کارفرما از پروسه تکرارهای طراحی که بار هزینه مالی و زمانی زیادی به پروژه تحمیل مینماید جلوگیری شده و رونود طراحی را آسان تر مینماید.
ساخت مراکز داده:
خروجی فرایند طراحی که شامل مجموعه ای از دستورالعمل ها , نقشه ها, برنامه زمان بندی اجرا, الزامات میباشد به عنوان ورودی فاز ساخت مرکز داده در اختیار پیمانکار قرار میگیرد و تیم ناظر که متشکل از نماینده کارفرما و مشاور میباشند در تمامی مراحل پروژه ساخت از نماینده پیمانکار که مسئول کنترل و برنامه ریزی پروژه میباشد جلسات را به صورت روزانه و هفتگی برگزار کرده و در خصوص نحوه اجرا از نظر کنترل کیفیت و برنامه زمان بندی گزارشات را دریافت مینماید.
در حین اجرای فاز ساخت مراکز داده آموزش نصب و راه اندازی کلیه تجهیزات الکتریکال و مکانیکال توسط شرکت مجری به کارفرما صورت می پذیرد.
ارائه برگه گارانتی تجهیزات از شرکت های دارای مجوز و معتبر توسط شرکت مجری الزامی می باشد.
تحویل موقت قبل از اجرای تست تحویل در فاز ساخت چرخه حیات مراکز داده شروع میشود و به عنوان فاز قابلیت اطمینان از طراحی و ساخت و استفاده بهینه از منابع جهت پیدا کردن و شناسایی(Single Point Of Failuer) یا همان تک نقطه خرابی که باعث ایجاد مشکل در کل سیستم و توقف ارائه سرویس به کاربر نهایی می گردد.
تیم تحویل موقت (Cx) دارای تجارب و تخصص های علمی در زمینه های مربوط به استاندارد سازی مراکز داده در هر چهار لایه معماری, شبکه, الکتریکی و مکانیکی می باشند که می توانند در پروسه طراحی و اجرا در کنار تیم های مجری و طراح به عنوان یک منبع ارزشمند همکاری نمایند.
مستندات تیم تحویل موقت و تست و راه اندازی در فاز ساخت به همراه گزارشات خطا ی در حین تحویل و روند عملکرد سیستم جهت عملیات بهره برداری و نگهداری در اختیار کارفرما قرار میگیرد.
عملیات:
فرایند بهره برداری از سیستم که یکی از طولانی ترین و پرهزینه ترین فازها در طول چرخه حیات مراکز داده میباشد .
خروجی فاز اجرا که شامل دستورالعمل های روند عملیات سیستم و همچنین خروجی فاز طراحی که شامل برنامه DRP می باشد به عنوان ورودی فرایند بهره برداری و عملیات در اختیار کارشناسان اتاق NOC و همچنین پرسنل فنی واحد های تاسیسات ساختمان در قسمت های الکتریکال و مکانیکال قرار میگیرد.
عملیات یکی از حساس ترین و مهمترین فازهای چرخه حیات مراکز داده می باشد که برخی آن را با متعادل نگه داشتن هواپیما در آسمان برابر می دانند که طی عملیات نگهداری زیرساخت مراکز داده بدون توقف یک فرآیند تکراری جهت کارکرد مفید تجهیزات IT صورت می پذیرد و معمولا عمر مفید این عملیات بین 10 تا 20 سال می باشد که در حین مدت عملکرد با توجه به گزارشات از تک تک تجهیزات عملیات بهینه سازی و تعمیرات بدون ایجاد وقفه در ارائه سرویس های فناوری اطلاعات انجام می پذیرد و در انتها در پایان عمر مفید در خصوص مهاجرت , بهینه سازی و یا مدرن سازی مرکز داده تصمیمات لازم اخذ می گردد.
جدول زیر بیانگر اصول انجام عملیات در چرخه حیات مراکز داده می باشد.
عناصر و اجزای حیاتی برای عملکرد قابل اعتماد و کارآمد تجهیزات و منابع مراکز داده که کارفرما و کارشناسان عملیات و پشتیبانی (O&M) باید درک صحیحی از آن داشته باشند در جدول زیر به عنوان “عناصر کلیدی در عملیات نگهداری ” معرفی شده است.
ارزیابی مراکز داده:
یکی از مهمترین فازهای چرخه حیات مراکز داده که معمولا مورد بی توجهی قرار می گیرد فاز ارزیابی می باشد که به یک سری از فرآیند های نظارت مداوم بر عملکرد , بازبینی های رسمی و اقدامات مبتنی بر نتایج می توان از به وجود آمدن اشکال در سیستم و یا بهبود و ارتقاع سیستم برای رسیدن به کارایی و اثربخشی سرویس های مبتنی بر فناوری اطلاعات بهره برد.
می توان با اندازه گیری شاخص های کلیدی عملکرد (KPI) و همچنین موافقت نامه سطح خدمات (SLA) به بهبود عملکرد مناسب در عملیات ارزیابی دست یافت.
بر اساس اطلاعات اندازه گیری شده که با استفاده از سیستم های کنترل و مانیتورینگ زیر ساختی مراکز داده (DCIM) و همچنین استفاده از ابزارهای مدیریت تعمیرات تجهیزات الکتریکال اتاق سرور معیار های سنجش عملکرد سیستم به دست آمده و می توان در خصوص بهینه سازی منابع تصمیمات لازم را اخذ نمود.
به طور خلاصه در فاز ارزیابی به ارزیابی انرژی مرکز داده , سطح بلوغ تاسیسات, مطالعات و تنظیمات رله هاو کلید زنی ها, تحلیل CFD جریان هوا, ارزیابی ریسک و قابلیت اطمینان سیستم و گزارش دادن به مدیران و مالکان فناوری اطلاعات سازمان جهت تصمیم گیری در فاز برنامه ریزی چرخه حیات مراکز داده می پردازد.